Các chuyên gia dự báo, đợt tăng giá này sẽ kéo dài ít nhất đến năm 2026, mở ra “chu kỳ nóng” mới cho ngành linh kiện – nơi bộ nhớ và lưu trữ đang trở thành tài nguyên quý giá nhất trong kỷ nguyên AI.
Làn sóng AI khiến nguồn cung bộ nhớ toàn cầu “chao đảo”
Sự trỗi dậy mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) đang làm thay đổi cán cân của toàn bộ ngành công nghệ phần cứng. Các mô hình AI hiện nay – từ ChatGPT của OpenAI đến các hệ thống đám mây của Microsoft Azure hay Amazon Web Services – đều cần xử lý và lưu trữ lượng dữ liệu khổng lồ.
Để huấn luyện một mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), các trung tâm dữ liệu phải vận hành hàng chục nghìn GPU cùng lúc, đồng nghĩa với việc tiêu thụ khối lượng DRAM và NAND flash khổng lồ để xử lý, lưu trữ và truy xuất thông tin liên tục. Nhu cầu này tăng nhanh đến mức vượt xa khả năng mở rộng của các nhà sản xuất bộ nhớ.
Trước áp lực đó, những “ông lớn” trong ngành như Samsung, SK Hynix, Micron buộc phải ưu tiên nguồn cung cho nhóm khách hàng doanh nghiệp và trung tâm dữ liệu, thay vì thị trường tiêu dùng. Hệ quả là nguồn cung RAM và SSD cho PC cá nhân, laptop, và thiết bị phổ thông bị thu hẹp nghiêm trọng.
Điều từng chỉ xảy ra trong những giai đoạn bùng nổ hiếm hoi của ngành giờ đây trở thành trạng thái “bình thường mới”: AI đã và đang hút cạn nguồn tài nguyên bộ nhớ toàn cầu, khiến giá linh kiện tăng liên tục trong khi người tiêu dùng ngày càng khó tiếp cận mức giá hợp lý.
RAM DDR4 “ngược dòng” vượt giá RAM DDR5 – nghịch lý của thời đại AI
Một nghịch lý hiếm thấy đang diễn ra trong ngành bộ nhớ: RAM DDR4 – vốn là chuẩn cũ – lại có giá cao hơn DDR5, thế hệ kế nhiệm được thiết kế để thay thế nó.
Nguyên nhân nằm ở sự dịch chuyển không đồng đều giữa nhu cầu và sản xuất. Trong khi người dùng cá nhân dần chuyển sang nền tảng DDR5, thì hàng loạt trung tâm dữ liệu AI và doanh nghiệp lớn vẫn trung thành với hệ thống DDR4, vốn đã được tối ưu và ổn định cho các cấu hình máy chủ hiện tại. Việc nâng cấp toàn bộ cơ sở hạ tầng lên DDR5 là một quá trình tốn kém và mất thời gian, khiến DDR4 vẫn giữ vai trò chủ lực trong nhiều hệ thống AI.
Tuy nhiên, các nhà sản xuất như Samsung hay Micron lại giảm dần công suất sản xuất DDR4 để tập trung vào thế hệ mới, khiến thị trường rơi vào tình trạng mất cân bằng cung – cầu. Khi lượng hàng DDR4 sụt giảm nhanh chóng, giá của nó bất ngờ tăng ngược dòng so với DDR5 – điều chưa từng có tiền lệ.
Theo dự báo mới nhất của International Data Corporation (IDC), doanh thu chip toàn cầu dự kiến đạt 800 tỷ đô la vào năm 2025, tăng trưởng 17,6% so với cùng kỳ năm trước từ mức 680 tỷ đô la vào năm 2024. Đà tăng trưởng này tiếp nối đà phục hồi mạnh mẽ 22,4% của năm ngoái, nhờ việc chấm dứt tình trạng dư thừa hàng tồn kho và sự chuyển dịch cơ cấu ưu tiên cho điện toán hiệu năng cao (HPC) và mức giá thực tế trên thị trường bán lẻ có thể còn cao hơn. Tình trạng “thiếu hàng – tăng giá” này đang khiến các nhà bán lẻ, kỹ thuật viên và người lắp ráp PC gặp nhiều khó khăn trong việc tìm linh kiện ổn định, đặc biệt với các cấu hình sử dụng nền tảng DDR4 vẫn phổ biến hiện nay.
SSD cũng không thoát khỏi vòng xoáy tăng giá
Không chỉ RAM, SSD – đặc biệt là những mẫu dung lượng cao – cũng đang bước vào chu kỳ tăng giá mạnh mẽ. Sự bùng nổ của các trung tâm dữ liệu AI khiến nhu cầu lưu trữ khổng lồ nhưng ít truy cập (cold storage) tăng vọt, trong khi nguồn cung chip NAND flash – linh kiện cốt lõi để sản xuất SSD – lại ngày càng khan hiếm.
Theo TechSpot, nhiều nhà sản xuất SSD đã ngừng chính sách bình ổn giá và bắt đầu điều chỉnh giá theo từng lô hàng, tùy vào tình hình nguồn cung. Dự báo trong vài quý tới, người tiêu dùng cá nhân có thể phải đối mặt với mức tăng giá từ 25–30%, đặc biệt ở các dòng SSD 1TB – 2TB vốn được ưa chuộng cho máy tính cá nhân và laptop.
Sản lượng tăng vẫn không đủ cứu thị trường
Dù các “ông lớn” như Samsung và SK Hynix đã mở rộng công suất sản xuất thêm khoảng 30%, tình hình khan hiếm bộ nhớ vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Lý do là nhu cầu từ lĩnh vực AI, điện toán đám mây và máy chủ tăng quá nhanh, vượt xa tốc độ mở rộng của các nhà máy.
Theo các chuyên gia bán dẫn, chu kỳ tăng giá thông thường của ngành bộ nhớ kéo dài khoảng 3–4 năm, nhưng lần này có thể trở thành một “siêu chu kỳ” – khi giá RAM và SSD duy trì ở mức cao trong thời gian dài bất thường.
Tác động đến người dùng và thị trường
Người dùng cá nhân: Việc nâng cấp PC hoặc laptop trở nên khó khăn hơn khi các mẫu DDR4 16–32GB và SSD 1–2TB đều tăng giá mạnh, thậm chí gấp rưỡi so với đầu năm 2024.
Doanh nghiệp lắp ráp PC: Biên lợi nhuận bị thu hẹp do giá linh kiện biến động liên tục, buộc nhiều cửa hàng phải điều chỉnh báo giá chỉ trong vài tuần.
Ngành bán dẫn: Đang bước vào “thời kỳ vàng” với doanh thu tăng mạnh, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro bong bóng giá nếu nhu cầu AI bất ngờ chững lại.
Liệu "cơn sốt" này có kéo dài?
Một số chuyên gia cảnh báo rằng tình trạng thiếu hụt NAND flash và DRAM có thể kéo dài đến cả thập kỷ, nếu làn sóng AI và điện toán đám mây tiếp tục mở rộng với tốc độ hiện nay. Các trung tâm dữ liệu không ngừng mở rộng, đòi hỏi hàng triệu terabyte dung lượng mới mỗi năm – điều mà năng lực sản xuất hiện tại khó lòng đáp ứng.
Tuy nhiên, cũng có khả năng “cơn sốt” này hạ nhiệt nếu hiệu quả kinh tế của AI bị nghi ngờ, hoặc nếu xuất hiện các công nghệ lưu trữ thế hệ mới như MRAM, ReRAM hay giải pháp chip 3D tiên tiến hơn.
Trong khi chờ đợi sự ổn định, giá RAM và SSD vẫn được dự báo sẽ tiếp tục leo thang trong thời gian tới, trở thành “hàng nóng” trong thế giới phần cứng – nơi từng gigabyte dữ liệu giờ đây quý giá hơn bao giờ hết.
Kết Luận
